Kademeli emeklilik düzenlemesi, çalışanların yaşa ve prim gün sayısına göre belirlenen kriterleri karşıladıklarında emekli olmalarına imkan veren bir sistemdir. Bu sistem, sigorta çeşidine ve sigortalılık süresinin başlangıç tarihine göre farklılık göstermektedir ve özellikle EYT yasası nedeniyle karşılaşılan problemleri çözmeyi amaçlar. Ancak, bu sistemin ne zaman hayata geçirileceği konusunda net bir bilgi olmadığı için sıklıkla gündeme gelmektedir. Bu konuda Hürriyet gazetesi yazarlarından Noyan Doğan, merak edilen sorulara cevap verdi.
"EYT konusu, büyük bir haksızlık oluşturduğu ve yeterince dikkate alınmadığı yönünde eleştiriler alıyor. Devletin kaynakları, özellikle 2000-2008 arası sigortalı olanların yaşadığı mağduriyetler göz ardı edilmeden, bu kişilere yönelik çözümler üretmek için de kullanılabilir. Kademeli emeklilik sistemi, bu tür sorunları gündeme taşıyarak çözüm bulma amacı güder."
Mart 2023'te, 8 Eylül 1999 öncesine ait sigorta başlangıcına sahip kişiler için EYT'den yararlanma ve emeklilik imkanı tanındı. Geçen sene bu düzenlemeden yaklaşık 2 milyon kişi faydalandı. Prim günlerini tamamlayanlar, ilerleyen zamanlarda da EYT'den faydalanarak emeklilik hakkı kazanmaya devam edecek. Bu durum, özellikle kademeli emeklilik sistemini detaylı incelemeye ve gündeminize almanız yönündeki çağrılara neden oluyor. Okuyucularımızdan aldığımız geri bildirimlere göre, bu konu üzerinde durmamız gerektiği belirtiliyor.
EYT düzenlemesi, 8 Eylül 1999 öncesinde sigortalı olanların yaşadığı bazı haksızlıkları gidermiş olmasına rağmen, 8 Eylül 1999 sonrasında sigorta girişi olanlar da kendilerine yapılan haksızlık nedeniyle tepkilerini dile getirmeye başladılar. "1 güne 17 yıl kabul etmiyoruz" sloganıyla, bu grubun yaşadığı adaletsizliğin giderilmesi için kademeli emekliliğin uygulanmasını talep ediyorlar. Bu talep, emeklilik yaşının işe başlama tarihine göre yeniden düzenlenmesi ve 58-60 yaş sınırlamasının kaldırılmasını içeriyor.
Bu kişilerden bazıları 23 yıldır çalışmakta ve toplam prim günü 9 bine yaklaşmış durumda. Bu durumda olanlar, emeklilik hakkını kullanmak isterken, diğerleri çalışmaya devam etmeyi tercih ediyor ancak kademeli emeklilik hakkının tanınmasını talep ediyorlar. Bu konunun gündemde olup olmadığına dair sorular da sıkça geliyor.
EYT düzenlemesinin Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) üzerindeki yükünü ve sosyal güvenlik sistemi üzerindeki etkilerini daha önceki bir yazımda ele aldım. İlgilenenler, "İşte sosyal güvenliğin bütçesi" başlıklı yazımı okuyabilir. SGK'nın 2023 yılı faaliyet raporunda, EYT düzenlemesinin bütçe üzerindeki olumsuz etkileri açıkça ifade edilmiştir. Bu sebeple, kademeli emeklilik gibi yeni düzenlemelerin ekonomik ve sosyal sonuçlarını dikkatle incelemek gerekiyor.
Yeni bir EYT düzenlemesinin gerçekleşmesinin zor olduğu açıkça görülüyor. Özellikle mevcut emekli maaşlarının düşük olması ve emeklilere yapılacak zam gibi konular daha çok öncelik kazanırken, kademeli emeklilik düzenlemesinin gündeme gelmesi oldukça zor bir ihtimal olarak değerlendiriliyor. Okuyucuların bu konuyu sürekli gündemde tutma çabalarını ve kamuoyu baskısı oluşturma ihtimaline bağlı beklentilerini anlıyorum. Ancak, ekonomik ve sosyal dinamikler göz önünde bulundurulduğunda, böyle bir düzenlemenin yakın zamanda hayata geçirilmesi beklenmemektedir.
62 yaşında emekli olup aynı iş yerinde çalışmaya devam eden bir kişi olarak, ikinci çalışma döneminiz için tazminat alma durumunuza gelirsek; emeklilikle birlikte ilk çalışma döneminize ait kıdem tazminatınızı aldığınız için, bu hak yeniden başlamış sayılmaz. Yeni bir iş sözleşmesi altında çalıştığınız sürece, bu döneme ait kıdem tazminatı hakkınızı kullanabilmek için işveren tarafından işten çıkarılmanız gerekmektedir. Kendi isteğinizle işi bırakmanız durumunda, işverenin size ikinci döneme ait tazminat ödemesi yapması beklenmez.
EMEKLİLİK İÇİN ASKERLİK BORÇLANMASI İLE PRİM GÜN SAYIM DOLUYOR. NİSAN AYINDA EMEKLİ OLSAM TEMMUZ AYINDAKİ ZAMDAN YARARLANABİLECEK MİYİM? SENE SONUNDA MI EMEKLİ OLMALIYIM?
"Emeklilik dilekçesini nisan ayı içerisinde verirseniz, mayıs ayında emekliliğe hak kazınırsınız ve temmuz ayında emeklilerin alacağı zam oranı da temmuz maaşınıza yansır. Sene sonunda emekli olmakla, nisan ayında emekli olmak arasında bir fark bulunmuyor."
Kaynak: Kamusonhaber